De Belgische koffiebranderij Java heeft een aantal koffies met biologisch en/of Fairtrade-label in zijn assortiment. Maar Java wil vooral inzetten op duurzaamheid. Om zijn klimaatimpact te reduceren gaat het bedrijf voor een ‘CO2-neutral’-certificering.
Java bestaat nu bijna 100 jaar. In 2016 besloot het bedrijf een grote stap voor het klimaat te ondernemen en klimaatneutrale koffie te gaan produceren. “Op dat moment was het klimaatakkoord van Parijs net ondertekend. Dat zette ons ertoe aan om onze impact als bedrijf en die van de koffiemarkt in het algemeen onder de loep te nemen,” aldus CEO Kathleen Claes. “Daaruit werden vooral twee dingen duidelijk: de productie van koffie genereert CO2-uitstoot in de hele keten, maar meer dan 80 % daarvan wordt uitgestoten in de landen van herkomst. Als kleine speler hebben we weinig invloed op wereldvlak. Toch wilden we niet wachten op de marktleiders om actie te ondernemen.”
Dus nam Java milieuadviseur CO2logic onder de arm. Die berekende de CO2-uitstoot, van de koffieplantage tot de fabriek. Sindsdien worden de resultaten elk jaar bijgewerkt. Bovendien streeft Java er elk jaar naar om de uitstoot waar mogelijk nog verder te verminderen. Bijvoorbeeld door zonnepanelen te installeren op de daken van zijn installaties of door de voertuigen in zijn wagenpark te vervangen door elektrische auto’s. Ten slotte worden in de derde fase de resterende emissies gecompenseerd door koolstofkredieten aan te kopen. Dan gaat het over emissies die niet verder kunnen worden gereduceerd, zoals de uitstoot door het gebruik van gas om de koffie te roosteren of de uitstoot gegenereerd in producerende landen waarover het bedrijf weinig controle heeft. Java gebruikt de koolstofkredieten vervolgens om verschillende projecten voor CO2-reductie en -afvang in de koffieregio’s te financieren. “We kunnen dus besluiten dat al onze koffies van het merk Java klimaatneutraal zijn, of ze nu bestemd zijn voor de kleinhandel, de horeca, kantoren of de institutionele sector,” klinkt het enthousiast bij Kathleen Claes. Ze voegt eraan toe dat particuliere klanten die dat wensen altijd kunnen kiezen voor niet-klimaatneutrale koffie.
Wat is Scope 1, 2, 3?
In 2022 bedroeg de koolstofvoetafdruk van Java 2.215 ton CO2. Dat was een stijging van 47 % ten opzichte van het jaar daarvoor, maar een daling van 44 % ten opzichte van 2019 (3.999 ton CO2). De voetafdruk komt neer op 4,86 kilo CO2 per kilo geproduceerde koffie, volgens het jaarverslag van Java en CO2logic. In het document wordt er ook op gewezen dat de sterke stijging tussen 2021 en 2022 grotendeels te wijten is aan een nauwkeurigere gegevensverzameling. Dat betekent dat de emissies van de voorgaande jaren ongetwijfeld onderschat werden. Daarnaast heeft Java in 2022 ook meer bonen gekocht, wat zich automatisch vertaalt in een hogere uitstoot in absolute termen. Verder dient opgemerkt dat deze CO2-voetafdruk Scope 1-emissies omvat, d.w.z. de directe emissies van het bedrijf (verwarming, voertuigen, enz.), en Scope 2-emissies (indirecte energiegerelateerde emissies zoals de productie van elektriciteit, gas, benzine, enz.), maar slechts een deel van de Scope 3-emissies, waaronder de aankoop van goederen en diensten eerder in de koffieketen en het transport en de distributie naar groothandelaren verder in de keten. Vanaf 2024 moet deze post echter worden uitgebreid naar de eindgebruiker. Andere indirecte emissies worden niet in aanmerking genomen en dus ook niet gereduceerd of gecompenseerd. Dat zijn bijvoorbeeld emissies door het verbruik van producten (gebruik van een koffiezetapparaat), hun recyclage of vernietiging aan het einde van hun levenscyclus of de eventuele huur van bepaalde installaties.
Momenteel maakt de ‘CO2-neutral’-certificering van Java geen melding van deze nuance, maar dat zou binnenkort moeten veranderen. CO2logic is zijn nieuwe certificering aan het uitrollen. Die bestaat voortaan uit drie niveaus: brons (voor Scopes 1 en 2), zilver (Scopes 1, 2 en een deel van 3) en goud (Scopes 1, 2 en ten minste driekwart van de Scope 3-emissies). “We werken momenteel aan deze verandering, maar ze zal niet zichtbaar zijn op onze verpakkingen tot 2025. Dan zouden we het zilveren label moeten krijgen,” legt Kathleen Claes uit. Ze wijst er nog op dat Java in zijn berekening nu al de uitstoot meeneemt van de koffieplantages naar de magazijnen van zijn klanten.
« De klant is koning »
In de conclusies uit hetzelfde jaarverslag, lezen we dat emissies die verband houden met veranderingen in landgebruik – met andere woorden ontbossing – vorig jaar goed waren voor maar liefst 707 ton CO2, of 32 % van de totale uitstoot van Java. In 2021 bedroeg de uitstoot ‘slechts’ 184 ton CO2. Daarom hamert CO2logic op het belang van een toeleveringsketen zonder ontbossing en op het inkopen van koffie uit biologische landbouw, die minder broeikasgassen uitstoot. “We kopen steeds meer biologische koffies, niet in het minst omdat ze helpen om onze ecologische voetafdruk te verkleinen,” zegt Kathleen Claes. “We houden ook in de gaten waar we onze koffies kopen en geven de voorkeur aan regio’s waar niet ontbost werd.” De CEO geeft echter zelf toe dat gecertificeerde biologische koffie momenteel slechts een zeer klein deel van de totale productie van Java uitmaakt. “We zien hier niet echt vraag naar bij onze particuliere of professionele klanten. Soms komt er vraag uit de institutionele sector, maar die richt zich vaker op Fairtrade. Eerlijke koffie zit echt in de lift. We bieden al zo’n dertig jaar Fairtrade-koffie aan, omdat we in deze aanpak geloven. We onderzoeken momenteel zelfs de mogelijkheid om ons aanbod in Fairtrade uit te breiden. ”
Java heeft echter geen plannen om over te stappen op een assortiment dat 100 % Fairtrade is. “Zowel aan Fairtrade- als aan biologische koffie hangt een prijskaartje. Niet alle particuliere consumenten of openbare instellingen zijn bereid om een meerprijs te betalen”, vervolgt Kathleen Claes. “In de retailsector hebben we onlangs drie nieuwe producten voor Bio-Planet gelanceerd die zowel biologisch als Fairtrade gecertificeerd zijn, en zelfs drievoudig gecertificeerd met het aspect ‘CO2-neutral’, maar die vindt alleen afzet bij een specifieke groep consumenten. We kunnen dat niet uitbreiden naar al onze klanten.” Koffiebranders zouden meer kunnen doen op het gebied van duurzaamheid in het algemeen, vindt ze, maar toch moet ook de consument bereid zijn om meer te betalen om de levensomstandigheden van de koffieboer te verbeteren. ”Uiteindelijk denk ik dat we op weg zijn naar een koffiesector die globaal gezien duurzaam en eerlijk is. Wanneer? Ik hoop eerder vroeg dan laat, maar de consument beslist. De klant is koning. Als de consument morgen duurzame en eerlijke producten eist, zou alles heel snel veranderen,” besluit Kathleen Claes.
