Ondanks een overeenkomst met Ghana over een waardige prijs voor de cacaoboeren kan Ivoorkust de prijs van zijn cacao niet handhaven. De pandemie en de slabakkende vraag spelen natuurlijk een rol, maar de grote ondernemingen zitten ondertussen ook niet stil.
Ghana en Ivoorkust zijn traditiegetrouw concurrenten van elkaar. Samen nemen ze twee derde van de wereldproductie voor hun rekening. In 2019 zijn ze tot een akkoord gekomen: ze willen méér ontvangen van het totaalbedrag van de cacaohandel dan de 6 tot 8 % die gewoonlijk aan de producerende landen toekomt. Dus hebben beide initiatiefnemers – ze worden wel eens de ‘OPEC van de cacao’ genoemd – de DRD of ‘différentiel de revenu décent’ (verschil in leefbaar loon) in het leven geroepen. Dat is een extra premie voor een waardig inkomen en die premie moet de planters een betere prijs garanderen. Het gaat om een bedrag van 400 dollar (328,70 euro) per ton bovenop de marktprijs van Londen. De chocolade-industrie had toegezegd dat bedrag te betalen vanaf het verkoopseizoen 2020/2021.
Maar achter de schermen waren sommige grote ondernemingen al zeer snel alles in het werk aan het stellen om dat extra bedrag toch maar niet te moeten betalen. Het Amerikaanse bedrijf Hershey, dat eigenaar is van de merken Reese’s en Rolo, nam het voortouw. Voor zijn leveringen van december 2020 had Hershey meer dan 250.000 ton cacaobonen gekocht op de InterContinental Exchange (ICE) van de New York Stock Exchange. Hershey kocht de cacaobonen dus niet van producerende landen of handelaren, zoals gebruikelijk. Zo wist Hershey te ontsnappen aan de extra premie: de cacaobonen in kwestie waren immers geproduceerd voordat de overeenkomst van kracht werd. Deze omzeiling heeft meteen de woede gewekt van de Ivoriaanse en Ghanese wetgevers, de Ivoriaanse Raad voor Koffie en Cacao (CCC) en de Ghanese GOCOA Board (Cocobod). Zij hebben de duurzaamheidsprogramma’s korte tijd opgeschort en hebben dreigden met het intrekken van de licenties van de bedrijven die door Hershey gecontroleerd worden. Pas daarna heeft Hershey definitief ingestemd met het principe van betaling van de extra premie en werden de sancties opgeheven.
De voorraden stapelen zich op in Ivoorkust
De toekomst van de extra premie ziet er niet rooskleurig uit. De premie keert zich tegen de Ivoriaanse cacao. Die vindt geen afnemers meer door een context van overproductie, gekoppeld aan een daling van de vraag door de coronacrisis. De Internationale Cacao-organisatie ICCO verwacht een overschot van 100.000 ton voor het seizoen 2020/2021[i]. De geoogste bonen liggen al maandenlang opgestapeld in opslagplaatsen van de coöperatie. Reuters schatte dat in januari 100.000 ton bonen vastzat op boerderijen en in coöperaties. Dat is ongeveer een derde van de maandelijkse productie van Ivoorkust in die tijd van het jaar [ii].
Om te kunnen blijven verkopen aan de dochterondernemingen van de zes multinationals in Ivoorkust (Barry Callebaut, Cargill, Ecom, Olam, Sucden en Touton), moest de Raad voor Koffie en Cacao de extra premie verlagen met … 400 dollar per ton of 220 FCFA per kilo, “wat door verschillende waarnemers wordt beschouwd als een gedwongen terugbetaling van de extra premie op de oorspronkelijke prijs”. [iii] De nationale cacaovereniging van Ivoorkust (GNI) heeft de Raad voor Koffie en Cacao bovendien verzocht een einde te maken aan de overheersing van deze 6 multinationals bij de export uit Ivoorkust.
De dealers waren er als de kippen bij om de boeren aan te bieden hun productie op te kopen tegen 650 tot 850 FCFA/kg. Duizenden boeren die dachten dat hun situatie zou verbeteren nadat de Ivoriaanse autoriteiten de af-boerderij-prijs op 1000 FCFA hadden vastgesteld, hebben hun hoop in rook zien opgaan. Door die situatie is de cacaosmokkel tussen Ivoorkust en Ghana terug op gang gekomen. In Ghana kunnen de boeren hun cacaobonen namelijk voor 850 à 900 FCFA per kilo verkopen. [iv]
… en het aandeel van Ivoriaanse cacao in de Europese en Amerikaanse voorraden keldert
De daling van de wereldvraag is niet de enige oorzaak van de slechte verkoop van Ivoriaanse cacao en de lage prijzen die de boeren betaald krijgen. Het aandeel van Ivoriaanse cacao op de termijnmarkten in Europa en de VS daalt. De voorraden van ICE Futures Europe zijn tussen oktober en eind februari met 43 % gekelderd. Daarbij is het aandeel van Ivoriaanse cacao teruggelopen van 17 % tot 13 %, terwijl het aandeel van Nigeriaanse cacao is gestegen van 12 % tot 25 % en dat van cacao van andere oorsprong stabiel is gebleven op 3 %. De tendens in de Verenigde Staten was vergelijkbaar, ditmaal tegen een achtergrond van toenemende voorraden. Ivoriaanse cacao vertegenwoordigt nu nog slechts 55 % van de door ICE Futures US gecertificeerde voorraden, tegenover 75 % in oktober. [v] Een door CommodAfrica geïnterviewde ondernemer zei: “Deze daling van de volumes uit Ivoorkust is nog steeds te verklaren door de toepassing van de extra premie. De Ivoriaanse gecertificeerde voorraden zijn verbruikt in de maanden sinds de invoering van de extra premie.” [vi]
Maar Michel Arrion, directeur van de ICCO, hamert er telkens op dat de wereldprijzen voor cacao veel te laag zijn: “De duurzaamheidsproblemen van cacao in West-Afrika raken niet opgelost zonder de wereldprijzen op te trekken.” (…) 2.000 dollar per ton is een derde van de cacaoprijs van 40 jaar geleden. “In de kosten van cacao moeten de reële kosten vervat zitten, namelijk die van de externe impact van ontbossing, van de economische infrastructuur … Als we al die kosten opnemen, komen we uit op een prijs vergelijkbaar met die van veertig jaar geleden.” [vii]
Samuel Poos
Coördinator Trade for Development Centre
[i] ICCO, Monthly Cocoa Market Report, januari 2021.
[ii] Ange Aboa, Ivory Coast faces 100,000-tonne cocoa bean pile-up as demand slows, Reuters, 13 januari 2021.
[iii] Côte d’Ivoire: Les 6 multinationales exigent du CCC des réductions massives de prix pour acheter 100 000 tonnes de cacao aux mains des exportateurs ivoiriens, Abidjan.net, 21 februari 2021.
[iv] Espoir Olodo, Côte d’Ivoire: regain de la contrebande de cacao dans l’Est, Agence Ecofin, 16 maart 2020.
[v] ICCO, Monthly Cocoa Market Report, februari 2021.
[vi] CommodAfrica, Chute du cacao de Côte d’Ivoire dans les stocks certifiés des marchés à terme, 18 maart 2021.
[vii] Claire Fages, Pour être durable, le cacao devrait être payé trois fois plus cher, selon l’ICCO, RFI, 26 februari 2021.
Lees ook
Cacao in Ivoorkust: Kinderarbeid toegenomen tijdens lockdown
Uit een rapport van het Internationaal Cacao-Initiatief* blijken meer kinderen gewerkt te hebben in de cacaosector in Ivoorkust tijdens de lockdown ten gevolge van de Covid-19-pandemie.
Cacao: van minimumprijs naar leefbaar inkomen
In 2016 steeg de mondiale cacaoproductie met 3 tot 5% dankzij gunstige weersomstandigheden. De wereldmarktprijs zakt vrijwel meteen met 30%. Die prijsdaling werd nooit doorgerekend aan de consument en de cacaoboer betaalt het gelag. Wat is dan het effect van al die duurzame labels? En waar staat Fairtrade in zijn zoektocht naar een leefbaar inkomen voor de cacaoboer?
